İpek Yolu ile gelen hastalık; Behçet

Behçet hastalığı bedende birçok sistemi tutan ve ender görülen bir hastalık. Birinci olarak 1937’de Türk dermatolog Prof. Dr. Hulusi Behçet tarafından, ağızda aft, genital ülser ve üveit (gözün iltihabi hastalığı) birlikteliği olan bir sendrom olarak tanımlandığı için onun ismi ile anılıyor. Türk Oftalmoloji Derneği, Behçet hastalığının en çok görüldüğü ülkelerden birinin Türkiye olduğunun altını çizerek ikazlarda bulundu.

Türk Oftalmoloji Derneği Uvea-Behçet Ünitesi Lideri Prof. Dr. F. Nilüfer Yalçındağ, “Behçet hastalığının tarihi İpek Yolu boyunca yaygınlaştığı düşünülüyor. Tarihi İpek Yolu, Akdeniz’in doğu kıyılarından başlayıp Hazar Denizi’nin güneyinden geçerek, Orta Doğu ülkelerinde sonlanmaktadır. Günümüzde hastalığın en sık görüldüğü ülkeler; Türkiye, Uzak Doğu ve Orta Doğu ülkeleridir. Bu ülkeler ortasında da en sık ülkemizde görülmektedir. Hastalık bayan ve erkekleri eşit oranda tutuyor ve en sık 20-40 ortası yaşlarda karşımıza çıkıyor. Genç nüfusu etkilemesi nedeniyle kıymetli bir hastalık. ” dedi. 

Behçet hastalığının esas tutulum yerlerinden biri de gözler

Yalçındağ kelamlarına söyle devam etti: “Hastalığın kesin sebebi bilinmemekle birlikte, genetik bir yerde, çevresel faktörlerin de tesiriyle geliştiği düşünülüyor. Behçet hastalığının sık görüldüğü ülkelerden daha ender olarak görüldüğü ülkelere göç edenlerde, Behçet görülme oranı düşmektedir. Bu da çevresel faktörlerin Behçet hastalığında değerli bir yer aldığını destekliyor. Behçet hastalığı ağızda aftlar, genital ülserler, üveit ve kimi deri bulguları ile karakterizedir. Bunlar dışında eklemler, mide bağırsak sistemi, damarlar ve beyin de tutulabilmektedir. Behçet hastalığı için teşhis koydurucu bir laboratuar bulgusu yok. Teşhis klinik bulguların kıymetlendirilmesi ile konuluyor. Deri ve mukoza bulguları en sık görülen bulgular ve hastaların büyük kısmında sistem tutulumlarından evvel çıkar. Deri ve mukoza bulguları dışında hastalığın en önemli tutulum yerlerinden biri de gözlerdir. Behçet hastalığında göz tutulumu, klinik çalışmalarda  yüzde 50-70, epidemiyolojik çalışmalarda  yüzde 20 civarında bildirilmektedir. Ülkemizde yaptığımız çok merkezli bir çalışmanın sonuçlarına nazaran, tüm üveit hastalarımızın  yüzde 25’ini Behçet üveiti olan hastalar oluşturmaktadır.

Genellikle her iki gözü etkiler

Erkeklerde göz tutulumu bayanlardan daha sıktır ve daha ağır seyreder. Erkek hastaların yaklaşık olarak 2/3’ünde göz tutulumu meydana gelir. Göz tutulumu ekseriyetle hastalık başlangıcından sonraki 2 ile 4 yıl içinde meydana gelir. Fakat Behçet hastalığı tanısı bazen göz hastalığının başlaması ile birlikte konulur. Bunun sebebi daha evvelden mevcut olan ağızda aft üzere bulguların hastalar tarafından önemsenmeyip, tabibe başvurmamalarıdır. 

Behçet hastalığı beğenilen üveit denilen, tekrarlayan ataklar ve güzelleşme periyotları ile seyreden göz içi iltihabı yapmaktadır. Üveit epey geniş kapsamlı bir kavram olup, çok çeşitli hastalıklarla bağlantılı olabilir. Behçet hastalığına bağlı üveiti öteki üveitlerden ayırt etmemizi sağlayan karakteristik göz bulguları vardır. Behçet üveiti, iltihabi bulguların ani olarak başlaması, takiben güzelleşmesi ve tekrar nüksetmesi halinde tipik bir seyir göstermektedir. Lakin bu atakların her biri beğenilen az ya da çok bir hasar bırakabilmekte ve görmeyi tehdit eden komplikasyonlar gelişebilmektedir. Hastalar ekseriyetle beğenilen kızarıklık, bulanık görme yahut görme kaybı, uçuşmalar, beğenilen ve göz etrafında ağrı şikayetleri ile başvururlar. Gözün art kısmını tutan üveitte ise beğenilen kızarıklık olmadan ağrısız görme azalması ve uçuşmalar olur. 

Behçet hastalarının gözünden şikayeti olmasa dahi 6 ayda bir göz muayenesi yaptırması önerilir. Şayet göz şikayeti olursa derhal doktora başvurmalıdır. Üveit tanısı konmuş olan hastaların denetim muayenelerinin sıklığı ise hastalığın aktivitesine ve kullanılan ilaçlara bağlı olarak değişir.  

Üveitli hastalarda iltihap belirtilerinin süratli bir halde baskılanması ve kalıcı yapısal değişikliklerin oluşmasının önlenmesi için tedavinin derhal başlanması gereklidir. Tedavinin bir öbür emeli da atakların sıklığını ve şiddetini azaltmak ve sonuçta hastanın görmesini korumaktır. Nizamlı aralıklarla yapılan takip muayeneleri; hem hastalık belirtilerinin kaybolup kaybolmadığı, rastgele bir komplikasyon gelişip gelişmediği hem de ilaç tedavisinin formunun, dozunun ve yan tesirlerinin belirlenmesi açısından kıymet taşır. 

Stres, çok yorgunluk ve ateşli hastalıklar üveit ataklarını uyarabilir. Bilhassa ilaçların önerildiği biçimde ve sistemli olarak kullanılmaması hastalığın alevlenmesine yol açabilir. Olayın bu boyutu göz önüne alınarak tedavinin düzgün olarak yapılması ve tabibin önerisi dışında kesilmemesi gerekmektedir. Tedavi edilmeyen üveit atakları sonucu gözün bilhassa art katmanlarında meydana gelen hasar nedeni ile kalıcı görme kayıpları oluşabilir.  Ancak erken teşhis ve tedavi ile hastaların birçoklarında görme yeterli seviyede korunabilmektedir. Son yıllarda yeni tedavi seçeneklerinin kullanıma girmesi ile görme sonuçları geçmişe oranla daha âlâ olmaktadır”. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı